Duydum Ki Bir Kızın Olmuş 10

Türkü, Türkiye’nin sözlü geleneğinde, bir ezgi ile söylenen folk şiirlerinin her çeşidine maruz ad. Türkü sözcüğü, Türk adının sonuna, kontak eki olan “î” ekinin getirilmesiyle ortaya çıkmıştır. “Türkî”, Türk ile müteallik ve Türk’e özgü manaında da kullanılır.

Türkü, kendine özgü ve belirli bir ezgi ile söylenen, hece ölçüsüyle hatlan ve zamanla anonimleeğlenceli bir nazım biçimidir. Yırler asıl dörtlüklerle, onu izleyen nakaratlardan oluşur. Yırlerdeki dörtlüklere (üçlük veya ikilik de mümkün) “bent” adı verilir. Nakaratlar ise folk dilinde “saz” ve “kavuştak” olarak adlandırılır. Kavuştaklar her ezgiden sonrasında tekrar edilen ikilik (ya da daha çok) dizelerdir.

Yırnün belirli bir şekli yoktur. Bir koşma, bir semai, bir destan ya da rastgele bir folk şiiri türkü ezgisiyle söylendiğinde türkü olabilir. Bu yüzden türkü tipinin en saydam özelliği melodisidir. Yırler hece ölçüsünün her lakırtııbıyla söylenir. Yani hece sayısı bakımından bir sınırlama olmaz.

Yırlerin mehabetli çoğunluğu anonimdir ya da ağızdan ağza söylenirken söyleyeni kaybolmuşdolaşma. Yırler bu şekilde folkın finansı olurlar ve folkın her kesimine hitap fail sanat erilar aracılığıyla albümlerde, konserlerde ve canlı performanslarda kullanılan geniş bir çalgı türüdür. Yırler çoğu su, bir doğa vakaı ya da bir kahramanlık muhalifsında doğar ve yayılırlar. Yırler, doğdukları bölgenin özelliklerini koruyamazlar. Taşındıkları bölgelerde kişilerin, nokta adlarının, ayrıca mevzuların de değişmiş olduğu görüldüğü yürekin, nerede doğduklarını saptamak bilekleşir.

Mahmut Ragıp Gazimihal, ezgilere gereğince usulsüz ve usullü türküler olarak iki alt bölüm yapar. Usulsüz olanlar; divan, bozlak, koşma, hoyrat ve Çukurova’yı yürekine yer uzun havalardır. Usullü olan türküler grubunda ise ekseri olta havaları nokta hileır ki bunlara Konya’da oturak havası, Şanlıurfa’da gücenmiş keyif adı verilmektedir.

Türklerde nöbetlenen konulara gereğince de sınıflama karşılayıcı yazarlar vardır. Mevzularına gereğince türküler:

Ninniler
Çocuk türküleri
Natür türküleri
Aşk türküleri
Kahramanlık ve bayrakaltı türküleri
Resim türküleri
İş türküleri
Karşılıklı türküleri
Ölüm türküleri (Ağıt)
Kaşkariko türküleri
Tabiat ve efsanevi türküleri
Zeybek ve derebeyi türküleri
Cinayetler ve ateşklı olaylarla alakalı türküleri
Güldürücü türküleri