Duydum Ki Bir Kızın Olmuş 12
Türkü, Türkiye’nin sözlü geleneğinde, bir ezgi ile söylenen umum şiirlerinin her çeşidine maruz ad. Türkü sözcüğü, Türk adının sonuna, bağ eki olan “î” ekinin getirilmesiyle ortaya çıkmıştır. “Türkî”, Türk ile ilgili ve Türk’e özgü manaında da kullanılır.
Türkü, kendine özgü ve belli başlı bir ezgi ile söylenen, hece ölçüsüyle yazılan ve zamanla anonimleşatır bir nazım biçimidir. Yırler temel flaşörklerle, onu izleyen nakaratlardan oluşur. Yırlerdeki flaşörklere (üçlük yahut ikilik de olabilir) “bent” adı verilir. Nakaratlar ise umum dilinde “saz” ve “kavuştak” olarak adlandırılır. Kavuştaklar her ezgiden sonra gene edilen ikilik (evet da daha çok) dizelerdir.
Yırnün belli başlı bir şekli yoktur. Bir koşma, bir semai, bir destan evet da rastgele bir umum şiiri türkü ezgisiyle söylendiğinde türkü olabilir. Bu yüzden türkü tipinin en besbelli özelliği melodisidir. Yırler hece ölçüsünün her lakırtııbıyla söylenir. Kısaca hece nüshası itibarıyla bir sınırlama gerçekleşemez.
Yırlerin önemli çoğunluğu anonimdir evet da ağızdan ağza söylenirken söyleyeni kaybolmuşdolaşma. Yırler bu şekilde umumın malı olurlar ve umumın her kesimine hitap eden artistlar tarafından albümlerde, konserlerde ve canlı performanslarda kullanılan geniş bir musiki türüdür. Yırler çoğu misil, bir doğa fenomenı evet da bir kahramanlık zıtsında doğar ve yayılırlar. Yırler, doğdukları bölgenin özelliklerini koruyamazlar. Taşındıkları bölgelerde kişilerin, durum adlarının, hatta konuların birlikte değiştiği görüldüğü midein, nerede doğduklarını saptamak sarpleşir.
Mahmut Ragıp Gazimihal, ezgilere bakarak usulsüz ve usullü ırlamakler olarak iki başkalık yapar. Usulsüz olanlar; divan, bozlak, koşma, hoyrat ve Çukurova’yı mideine saha uzun havalardır. Usullü olan ırlamakler grubunda ise alelumum kumar havaları durum alır ki bunlara Konya’da oturak havası, Şanlıurfa’da kırık hava adı verilmektedir.
Türklerde medarımaişetlenen konulara bakarak de sınıflama karşılayıcı yazarlar vardır. Konularına bakarak ırlamakler:
Ninniler
Çocuk ırlamakleri
Doğa ırlamakleri
Aşk ırlamakleri
Kahramanlık ve askerlik hizmeti ırlamakleri
Merasim ırlamakleri
İş ırlamakleri
Hakkındalıklı ırlamakleri
Ölüm ırlamakleri (Ağıt)
Desise ırlamakleri
Zevk ve hayvan ırlamakleri
Zeybek havası ve derebeyi ırlamakleri
Cinayetler ve üzücüklı olaylarla alakalı ırlamakleri
Güldürücü ırlamakleri