Duydum Ki Bir Kızın Olmuş 8
Türkü, Türkiye’nin sözlü geleneğinde, bir ezgi ile söylenen enam şiirlerinin her çeşidine verilen ad. Türkü sözcüğü, Türk adının sonuna, dikkat eki olan “î” ekinin getirilmesiyle ortaya çıkmıştır. “Türkî”, Türk ile müteallik ve Türk’e özgü mazmunında da kullanılır.
Türkü, kendine özgü ve belirli bir ezgi ile söylenen, hece ölçüsüyle kırlan ve zamanla anonimleneşeli bir nazım biçimidir. Türküler asıl flaşörklerle, onu izleyen nakaratlardan oluşur. Türkülerdeki flaşörklere (üçlük veya ikilik bile olabilir) “bent” adı verilir. Nakaratlar ise enam dilinde “ulama” ve “kavuştak” olarak adlandırılır. Kavuştaklar her ezgiden sonra yine edilen ikilik (evet da daha çok) dizelerdir.
Türkünün belirli bir şekli yoktur. Bir koşma, bir semai, bir destan evet da rastgele bir enam şiiri türkü ezgisiyle söylendiğinde türkü olur. Bu yüzden türkü tipinin en kupkuru özelliği melodisidir. Türküler hece ölçüsünün her sözıbıyla söylenir. şu demek oluyor ki hece sayısı itibarıyla bir sınırlama gayrimümkün.
Türkülerin muhteşem çoğunluğu anonimdir evet da ağızdan ağza söylenirken söyleyeni kaybolmuşdolaşma. Türküler bu şekilde enamın orospuı olurlar ve enamın her kesimine seslenme fail sanat erilar aracılığıyla albümlerde, konserlerde ve canlı performanslarda kullanılan münteşir bir çalgı türüdür. Türküler çoğu kere, bir tabiat hadiseı evet da bir kahramanlık kontrasında doğar ve yayılırlar. Türküler, doğdukları bölgenin özelliklerini koruyamazlar. Taşındıkları bölgelerde kişilerin, ülke adlarının, ayrıca mevzuların de değiştiği görüldüğü karınin, nerede doğduklarını saptamak kudretleşir.
Mahmut Ragıp Gazimihal, ezgilere bakarak usulsüz ve usullü türküler olarak iki fark yapar. Usulsüz olanlar; divan, bozlak, koşma, hoyrat ve Çukurova’yı karınine saha uzun havalardır. Usullü olan türküler grubunda ise umumiyetle entrika havaları ülke allıkır ki bunlara Konya’da oturak havası, Şanlıurfa’da gücenmiş atmosfer adı verilmektedir.
Türklerde medarımaişetlenen konulara bakarak bile sınıflama karşılayıcı yazarlar vardır. Konularına bakarak türküler:
Ninniler
Çocuk türküleri
Natür türküleri
Aşk türküleri
Kahramanlık ve askerlik hizmeti türküleri
Tören türküleri
İş türküleri
Hakkındalıklı türküleri
Ölüm türküleri (Ağıt)
Entrika türküleri
Beğeni ve efsanevi türküleri
Efe ve derebeyi türküleri
Cinayetler ve dokunaklıklı olaylarla alakalı türküleri
Güldürücü türküleri