Tarih Bilimi Nedir 4

Tarih, geçmiş dönemin incelenmesi bilimidir.[2] “Tarih”, geçmiş zamanda olan olayların incelenmesinin canipı esna, bu olaylarla müntesip bilgilerin keşfi, toplanması, organizasyonu, sunumu ve yorumlanması ile bile ilgilenen bir şemsiye terimdir.[3]

İnsan yahut âdemoğlu-dışı başkalıkı gözetmeksizin, belde ve saat aralığının kestirildiği bir geçmiş saat dilimde, saika-sonuç ilişkisi kurup, doküman ve bulgular eşliğinde bilgiler toplayan bir akademik disiplin olan gün, herhangi bir marifet kümesine dahil edilmez; çünkü gün, her vadiın geçkinini inceleyebilecek kadar geniş bir disiplindir. İnsanlık geçkini kavil konusu olduğunda, gökçe yazının icadından önceki zamanlara “gün öncesi” denir.

Tarihî tetkik, geçmiş zamandaki olaylara ilişik tüm bilgilerin, olayların vuku bulmuş olduğu dönemin şartları boşluk önüne hileınarak, kabil olduğunca nesnel bir şekilde sunulması ile oluşur. Tarih, yaşanmış olan olayların bir henüz yaşanabilmesi gibi bir muhtemellık olmadığından huy bilimlerindeki gibi deney ve gözleme dayanamaz.

Tarih sözcüğünün Batı dillerindeki şerik karşılığı, Grekçe: ἱστορία, historiá (medlulı “tahkikat”) teriminden türemiştir.[4] İyonya lehçesinde bildirme, bilgi alma aracılığıyla bilgi edinme anlamlarında kullanılan sözcük, Attika lehçesinde görerek, tanık olarak bilme anlamlarının canipı esna çok henüz geniş bir medlul gönülğiyle fizik, coğrafya, astronomi, bitki ve efsanevi bilgisi ve ayrıca derece derece huy bilgisini kapsayacak şekilde kullanılmıştır. Edward Carr’ın tanımıyla gün, “doğrulanmış olgular kümesi”nden farklı bir şey bileğildir.[5]